آیا هوش مصنوعی هوشمندانه عمل می کند؟

م.سلیمانی

خبر روزانه – ابتدا باید بپرسیم هوش مصنوعی دقیقا چطور به وجود آمده است، هوش مصنوعی اغلب به‌عنوان نیروی محرکه فناوری‌های امروزی شناخته می‌شود. درنتیجه، طبیعتاً شوروشوق و امیدهای زیادی را بر‌می انگیزد. مدل‌های شبکه عصبی که رایانه‌ها استفاده می‌کنند براساس عملکرد مغز انسان مدل‌سازی شده‌اند و در حوزه‌هایی که قبلاً غیرقابل تصور بود عالی عمل می‌کنند. هوش مصنوعی در واقع مجموعه ای از فنون، الگوریتم ها و ابزارهای رایانه ای است که به کامپیوترها امکان می دهد که انسان ها را در برخی از کارهایشان تقلید کنند. بااین‌حال، مانند ربات‌ها، اکنون می‌توانیم تأیید کنیم که هوش‌مصنوعی فقط یک موضوع علمی تخیلی نیست، بلکه بسیار بیشتر از آن است.

این باعث شده است امیدوار باشیم که روزی هوش مصنوعی از هوش ما پیشی بگیرد و همه‌ی مشکلات ما را حل کند. ابزارهای زبان، مانند دستیار مجازی یا ابزار ترجمه‌ی خودکار، نمونه‌هایی از قابلیت‌های پیشرفته‌ ابزارهای زبانی هستند. از آنجا که مدل‌های زیربنایی هوش مصنوعی می‌توانند الگوها را از مقدار زیادی داده یاد بگیرند، ابزارهای زبان می‌توانند از ما تقلید کنند.

تاریخچه هوش مصنوعی به دهه ۱۹۵۰ بازمی گردد، زمانی که جان مک کارتی و مجموعه ای از پژوهشگران دیگر در مورد ساخت ماشین هایی که به هوش مصنوعی نزدیک شده اند، صحبت کردند. این پژوهشگران به مفهوم اینکه کامپیوترها می توانند با استفاده از الگوریتم های خاصی، اطلاعات را از داده های خام استخراج کرده و به نوعی یادگیری کنند، علاقه مند شدند.

بااین‌حال هوش مصنوعی به‌طور فزاینده‌ای در بخش‌های دیگری مانند فرایندهای تصمیم‌گیری در زمینه‌هایی مانند منابع انسانی، بیمه و بانک‌داری استفاده می‌شود. ماشین‌ها با تجزیه‌وتحلیل رفتار انسان ازطریق حجم عظیمی از داده‌های ورودی، شروع به درک بهتر ما و ترجیحات ما می‌کنند؛ سپس موتورهای توصیه به‌راحتی محتوا را فیلتر می‌کنند و در رسانه‌های اجتماعی برای تماشای فیلم، اخبار برای خواندن یا چیزهایی که باید بپوشیم توصیه‌هایی برای ما ارائه می‌کنند و به ما در تصمیم‌گیری کمک می‌کنند.۳۲۰٫

در سال های بعد، پژوهشگران دیگری مانند ماروین مینسکی و جان مک کارتی تلاش کردند تا یک سیستم هوشمند را طراحی کنند. در سال ۱۹۵۶، دانشمندانی که در یک کنفرانس در دارتموت حضور داشتند، به صورت رسمی مفهوم هوش مصنوعی را معرفی کردند. از آن زمان به بعد، هوش مصنوعی به سرعت در حال پیشرفت بود. در دهه ۱۹۸۰، کامپیوترها به دستگاه های قوی تری تبدیل شدند و محققان قادر به آزمایش و اجرای الگوریتم های پیچیده تری بر روی آن ها شدند. در این دهه، پژوهش های مختلفی برای توسعه سیستم های هوشمند و بهبود عملکرد آن ها صورت گرفت. اما تا دهه ۲۰۰۰، توسعه هوش مصنوعی با محدودیت های زیادی روبرو بود.

با ظهور تکنولوژی های جدید مانند شبکه های عصبی عمیق، توسعه هوش مصنوعی به یک مرحله جدید رسید. امروزه، هوش مصنوعی در حال استفاده در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، پزشکی، بانکداری، و صنایع نفت و گاز است. همچنین، با پیشرفت هوش مصنوعی و ابزارهای مرتبط با آن، مهندسین امیدوارند که بتوانند مشکلات جدی جهانی مانند تغییرات اقلیمی، بیماری های پاندمیک و فقر را با استفاده از هوش مصنوعی حل کنند.

همچنین، هوش مصنوعی در بسیاری از صنایع می تواند به بهبود کارایی کمک کند و هزینه های ساخت و تولید را کاهش دهد. برای مثال، شرکت های خودروسازی از هوش مصنوعی برای بهبود خط تولید و بهبود کیفیت محصولات استفاده می کنند. در حوزه پزشکی، هوش مصنوعی می تواند در تشخیص و درمان بیماری ها، طراحی داروهای جدید، و تحلیل داده های پزشکی مفید باشد.

آیا هوش مصنوعی واقعا هوشمند است؟

هوش مصنوعی در واقع از نظر علمی، هوشی که توسط کامپیوترها و سیستم های مصنوعی به کار می رود را توصیف می کند. هوش مصنوعی می تواند توانایی انجام کارهایی را داشته باشد که قبلاً برای انجام آن ها نیاز به حضور انسان بود، اما به دلیل اینکه با توجه به تعریف هوشمندی، انسان می تواند به یک مسئله نگاه کند، آن را درک کند، به دانش و تجربه ای که دارد توجه کند و سپس تصمیم گیری کند، هوش مصنوعی هنوز هم نمی تواند به صورت کامل واقعاً هوشمند باشد.

با این حال، با پیشرفت تکنولوژی و تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی، محققان به دنبال بهبود قابلیت های هوش مصنوعی هستند تا آن را به سمت هوشمندی واقعی بیشتر برداشته و به اندازه بیشتری به طور مشابه با هوش انسان عمل کنند. به عنوان مثال، سیستم های هوش مصنوعی با قابلیت یادگیری عمیق در حال توسعه هستند که می توانند از داده های بزرگ یاد بگیرند و انواع مسائل پیچیده را حل کنند. در طول زمان، ممکن است که این تکنولوژی هوش مصنوعی به سمت یک هوشمندی واقعی برود، اما هم اکنون هنوز این امر به طور کامل اتفاق نیفتاده است.

به شکل دقیق هوش مصنوعی چگونه کار میکند؟

هوش مصنوعی یک دانش بسیار گسترده است که در آن محققان از روی تئوری های ریاضی، آماری، اطلاعاتی و الگوریتم های مختلف برای تولید سیستم های هوشمند استفاده می کنند. هوش مصنوعی می تواند با توجه به نوع کاربرد، در دو شاخه اصلی “درون ماشینی” و “عامل” قرار بگیرد.

در حوزه هوش مصنوعی درون ماشینی، سیستم ها از روی تئوری های ریاضی و آماری که به طور کاملاً رایانه ای است، طراحی شده اند تا بتوانند از داده ها یاد بگیرند. در این روش، داده ها با استفاده از الگوریتم های یادگیری ماشین، به سیستم تزریق می شوند و سیستم با یادگیری از داده ها، به دنبال الگوهایی می گردد که در آن ها می تواند قوانین و روش هایی برای حل مسئله بیابد. سپس با استفاده از این قوانین و روش ها، می تواند به صورت خودکار و با سرعت بالا، مسائل پیچیده را حل کند.

در حوزه هوش مصنوعی عامل، سیستم های هوشمند طراحی شده اند تا با محیط های پویا و پیچیده ارتباط برقرار کنند. در این حوزه، سیستم ها به صورت تعاملی با محیط اطراف خود ارتباط برقرار می کنند و با تجمیع اطلاعات از آن ها، به دنبال رسیدن به هدف خود هستند. سیستم های هوشمند در حوزه عامل می توانند به صورت خودکار تصمیم هایی بگیرند که برای ارتباط با محیط پویا مناسب هستند.

بنابراین، هوش مصنوعی با استفاده از الگوریتم ها، مدل های ریاضی و آماری، و پردازش داده، توانایی یادگیری و انجام کارهای پیچیده را دارا می باشد. به عنوان مثال، سیستم های هوشمند قادر به تشخیص الگو، تصویر، صدا، و بیشتر می باشند. آن ها با تحلیل داده های ورودی، الگوهایی را برای تشخیص مشخصات یک شیء، تصویر، یا موقعیتی تشخیص می دهند.

یکی از روش های محبوب در هوش مصنوعی برای دستیابی به نتایج بهتر، استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی است. در شبکه های عصبی مصنوعی، ساختاری شبیه به ساختار مغز انسان ایجاد می شود که با استفاده از آن می توان به صورت پویا و بهتر درک و پردازش داده ها را انجام داد.

به عنوان مثال، در حوزه تشخیص تصویر، یک سیستم هوشمند با استفاده از شبکه های عصبی می تواند با تحلیل صحیح تصاویر، به صورت خودکار و با دقت بالا، اشیاء و الگوها را تشخیص دهد و بتواند با دقت بالا در شناسایی و تفکیک تصاویر مختلف عمل کند.

با توجه به اینکه هوش مصنوعی بسیار گسترده و چندگانه است، این توضیحات تنها یک مقدمه مختصر به کارکرد هوش مصنوعی هستند.

خطرات هوش مصنوعی چیست؟

در کنار مزایا و فواید هوش مصنوعی، نگرانی هایی هم وجود دارد. یکی از بزرگترین نگرانی ها این است که هوش مصنوعی در آینده می تواند به تعامل بین انسان و ربات ها منجر شود و احساس امنیت در جامعه را تهدید کند. همچنین، به دلیل قدرت بالای هوش مصنوعی و توانایی آن در حل مسائل پیچیده، می تواند به تصمیم گیر های بشری مستقل تبدیل شود و این می تواند به مشکلاتی منجر شود.

استفاده از هوش مصنوعی به صورت نادرست و ناامن، می تواند باعث بروز خطرات و ناهنجاری های جدی شود. در ادامه به برخی از خطرات احتمالی هوش مصنوعی اشاره می شود:

۱- از بین رفتن مشاغل: پیشرفت هوش مصنوعی، می تواند به دلیل اینکه سیستم های هوشمند قادر به انجام کارهای پیچیده بدون نیاز به انسان ها هستند، موجب تخریب بسیاری از شغل ها شود.

۲- از بین رفتن حریم خصوصی: استفاده از هوش مصنوعی، می تواند به دلیل اینکه سیستم های هوشمند قادر به جمع آوری و تحلیل داده های شخصی هستند، حریم خصوصی فرد را تهدید کنند.

۳- تصمیمات نادرست: در صورتی که داده های ورودی سیستم هوشمند ناکافی، ناقص، یا خطا دار باشند، سیستم هوشمند ممکن است تصمیمات نادرست بگیرد که می تواند باعث آسیب جدی به افراد یا جامعه شود.

۴- تحریف اخبار و اطلاعات: استفاده از هوش مصنوعی، می توان اخبار و اطلاعات را تحریف کرد و در نتیجه جامعه را تحت تأثیر قرار داد.

۵- خطر از دست دادن کنترل: با پیشرفت هوش مصنوعی، سیستم های هوشمند ممکن است بتوانند به صورت خودکار و بدون نیاز به انسان، تصمیماتی بگیرند که ممکن است با مصالح انسانی در تضاد باشد و نتایج غیرمنتظره ای داشته باشد.

۶- خطر نفوذ به سیستم های امنیتی: استفاده از هوش مصنوعی، ممکن است بتواند به صورت خودکار و بدون نیاز به انسان، سیستم های امنیتی را نفوذ کرده و به داده های حساس و محرمانه دسترسی پیدا کند.

۷- تهدید به امنیت سایبری: هوش مصنوعی ممکن است برای ساختن برنامه های خبیث و مهاجمانه، که می توانند به داده ها و سیستم های امنیتی مورد نظر حمله کنند، استفاده شود.

۸- خطر نارضایتی اجتماعی: با پیشرفت هوش مصنوعی و جایگزینی شغل های انسانی توسط ربات ها و سیستم های هوشمند، ممکن است نارضایتی و خشم اجتماعی ایجاد شود.

۹- خطر تصاحب سیستم های هوشمند: در صورتی که هکرها یا افراد بدخواه بتوانند به سیستم های هوشمند دسترسی پیدا کنند، ممکن است بتوانند سیستم ها را تصرف کرده و برای اهداف خود استفاده کنند.

۱۰- خطر تسلط هوش مصنوعی: در صورتی که هوش مصنوعی بتواند به صورت خودکار و بدون نیاز به انسان، تصمیماتی را بگیرد، ممکن است به مرور زمان به یک نوع تسلط و یا سلطه بر انسان ها تبدیل شود.

به طور کلی، با توجه به پیشرفت روز افزون در فناوری هوش مصنوعی، لازم است که توسعه دهندگان و کاربران از خطرات مربوط به استفاده از آن آگاه باشند و اقدامات لازم را برای مقابله با این خطرات انجام دهند.

آینده هوش مصنوعی

آینده هوش مصنوعی بسیار شگفت انگیز و جذاب به نظر می رسد. با پیشرفت تکنولوژی هوش مصنوعی، توسعه دهندگان و محققان قادر به ایجاد سیستم های هوشمند تر و پیشرفته تر شده اند که بهبود کارایی و کاربرد آنها را در انواع حوزه ها، از جمله بهداشت، آموزش، صنعت، کشاورزی، حمل و نقل، خدمات مالی و بسیاری موارد دیگر را فراهم کرده اند. در ادامه چند مورد از موضوعاتی که در آینده هوش مصنوعی می توانند رخ دهند، ذکر شده است:

هوش مصنوعی و یادگیری عمیق: هوش مصنوعی و یادگیری عمیق می توانند بهبود قابل توجهی در زمینه های مختلف، از جمله تشخیص تصویر و گفتار، ترجمه زبان، تشخیص بیماری و طبقه بندی داده ها به دست آورد.

هوش مصنوعی در صنعت: هوش مصنوعی در صنعت بهبود و بهینه سازی فرآیندهای تولید، کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت محصولات را در پی دارد.

هوش مصنوعی در خدمات بهداشتی: هوش مصنوعی در زمینه بهبود تشخیص و درمان بیماری های مختلف و توسعه دستگاه های پزشکی پیشرفته بسیار مؤثر است.

هوش مصنوعی در خودروهای هوشمند: با توسعه خودروهای هوشمند و تکنولوژی هوش مصنوعی، احتمال کاهش تصادفات و بهبود امنیت رانندگان و سایر عابرین را می توان به دست آورد.

هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء: پیش بینی می شود که ترکیب هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء باعث بهبود مدیریت منابع شهری، انرژی، حمل ونقل و سایر زمینه ها خواهد شد.

هوش مصنوعی در بازیابی اطلاعات: از آنجایی که حجم داده ها در جهان روز به روز در حال افزایش است، هوش مصنوعی می تواند بهبود قابل توجهی در جستجو و بازیابی اطلاعات داشته باشد.

هوش مصنوعی و تجربه کاربری: هوش مصنوعی می تواند بهبود قابل توجهی در تجربه کاربری در سایت ها و برنامه های کاربردی داشته باشد.

به طور خلاصه، هوش مصنوعی در آینده می تواند در توسعه فناوری های جدید و بهبود عملکرد و کارایی در انواع حوزه ها کمک کند. با این حال، باید به دقت به خطرات مرتبط با هوش مصنوعی توجه کرد و از آن ها در این پیشرفت همواره برای جامعه سود برد.

هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری پرقدرت در حال پیشرفت و تحول است. در صنعت، سازمان ها، و حتی در زندگی روزمره ما، هوش مصنوعی برای بهبود و افزایش کارایی استفاده می شود. با این حال، با پیشرفت هوش مصنوعی، باید به خطرات و چالش هایی که آن با خود به همراه دارد توجه کرد. همچنین، باید توجه داشت که هوش مصنوعی تنها یک ابزار است و باید به کاربردهای آن با دقت و اخلاقیات لازم نگاه کرد تا از بروز مشکلات و خطرات جدی جلوگیری شود.

در نهایت، هوش مصنوعی همچنان در حال توسعه و پیشرفت است و به دلیل مزایا و فوایدی که دارد، احتمالاً در آینده از آن در بسیاری از صنایع استفاده خواهد شد. با این حال، برای استفاده موثر از هوش مصنوعی و کاهش نگرانی های مربوط به آن، نیاز به توسعه قوانین و مقررات مناسب و اخلاقیات مربوط به استفاده از هوش مصنوعی در جامعه داریم.

م.سلیمانی